İndikatörleri Kategorize Etmek

Tüm teknik analiz indikatörleri kendilerine has yapılar olsalar da, bazı indikatörlerin birbirlerine yakınsadığı ve oldukça benzer davrandıkları görülebilir. Hesaplanışı tam anlamıyla aynı olmayan bazı indikatörlerin benzerlik göstermesi garip dursa da, hesaplarken sahip oldukları bakış açısının yakınlığı veya uzaklığı, bu benzerliğin veya benzemezliğin derecesini belirler. Buradan yola çıkılarak yapılacak kategorilendirme çok daha fazla veya az gruba bölünerek yapılsa da bizler indikatörleri hacim indikatörleri, momentum indikatörleri, volatilite indikatörleri, trend ve trend takip indikatörleri ve hareketli stop-loss indikatörleri olarak sınıflayabiliriz. Bunun en doğru gruplama şekli olduğu meçhul olsa da, biz böyle anlamlı buluyoruz. Ayrıca bu yaptığımız sınıflamanın dışında kalan indikatörler de pek tabii olabilir, ayrıca bizim bu oluşturduğumuz gruplara eklemeyi unuttuğumuz indikatörler olabilir, zaten hepsini koymak da mümkün değil. Bu yüzden ilgilendiğiniz indikatörle alakalı tekil incelendiği makalesini okumak, daha sağlıklı olabilir. Bu büyük resme bakmak amacıyla yazılmış, kısa bir özet olma amacı taşıyan bir mini rehberimiz.

Hacim İndikatörleri

Hacim bazlı indikatörler, genellikle içinde hacim verisinin ve fiyat verisinin birlikte hesaplandığı bir matematik barındırır. Bunu yapmalarının arkasında genellikle esas fikir, hacmin fiyatı desteklemediği durumlarda fiyatın hareketine devam edemeyeceği gibi bir varsayım olabilir. Mesela fiyatların uzun süredir ralli şeklinde arttığı bir dönemde, günlük hacim gittikçe düşüyorsa ve artık oldukça azsa, bu artışın yakın bir zamanda biteceği ve fiyatın ya yataya bağlayacağı -konsolide dönemi- ya da düşüşe geçeceği tahmin edilebilir. Dolayısıyla hacim verisine teknik analizde değer veren kişilerin genellikle hacimce desteklenen bir fiyat hareketini daha çok önemsediğini düşünebiliriz. Gördüğünüz gibi hacim göstergelerinin bir amacı da, geleceğe dönük tahmin yapabilir olmak. Bunu fiyat-hacim uyumsuzluklarıyla yaparken genellikle hacim indikatörlerinin görevi, hacim barının standart halinden daha kolay işlenebilir yorumları açığa çıkarmak olması olabilir. Bunun dışında hacim temelli göstergeler, olmuş olanı anlatmakta da becerilidirler. Hacim temelli göstergelere örnek olarak On Balance Volume, Accumulation-Distribution, Chaikin Oscillator verilebilir. Ayrıca Money Flow Index ve Chaikin Money Flow genellikle hem hacim hem momentum içerdiği için hacim indikatörlerine örnek verilebilir. Bunun dışında bazı bu kategoriye ait olmayan indikatörlere, hacim ağırlıklı bir hesap katılarak onları kısmi hacim indikatörü yapmak da mümkün olabilir. Buna da örnek olarak Volume Weighted Macd verilebilir. Bunların ayrıntılı açıklamalarını indikatörlerin tekil anlatımında bulabilirsiniz.

Momentum İndikatörleri

Momentum bazlı göstergelerin mantığını genel olarak, uzaktan bir bakışla kavramak için, teknik analizde momentumun ne olduğu hakkında fikir sahibi olmak iyi bir fikir olabilir. Momentum fizikte P= m.v ile ifade edilir. Bu, momentumun kütle ve hızın çarpımı olduğu anlamına gelir. Bunu finansal matematiğe uygularsak genellikle momentumun, fiyat hareketlerindeki güç olduğunu söyleyebiliriz. Yani iki yükseliş trendinden biri diğerinden daha hızlı artış gösteriyorsa, bu onun momentumunun da aynı şekilde yüksek olduğu anlamına gelebilir. Momentum indikatörlerinin hacim verisini de barındıran örneklerine hacim kısmında saydığımız Money Flow Index ve Chaikin Money Flow verilebilir. Bunun dışında aynı zamanda bir trend indikatörü de olan Macd -yukarıdaki örnek hacim ağırlıklı Macd, bu değil- verilebilir. Momentum indikatörlerinin bazıları, mesela MFI, RSI, Stochastik, CCI Oscillator,Wavetrend, Chande Momentum Oscillator ve Türk yapımı olarak Talep Konsantrasyon Eğrisi (TKE) verilebilir. Yine örnek olarak benim çok başarılı bir matematiğe dayandığını düşündüğüm ve momentum osilatörlerine uygulanan Inverse Fisher Transform filtresi -mesela Inverse Fisher Transform Rsi- verilebilir. Çokça örnek eklemek mümkünse de, şimdilik bununla yetinelim.

Volatilite İndikatörleri

Volatilite göstergeleri, oynaklık göstergeleri olarak ifade edildiğinde çok daha anlaşılır olabilir. Yani volatilite göstergeleri, durgun veya durgun değil gibi bir teşhisi piyasaya koymamıza yarar. Trendin yönü yukarı mı aşağı mı söylemese de, trend var mı yoksa yatay mı sorusuna en iyi yanıtı verir. Teknik analiz indikatörlerinin ekseriyeti -tamamı değil- yatay piyasalarda kötü çalıştığından, hatalı sinyal ürettiğinden, yatay piyasalarda az işleme girmek için volatilite kaynaklı bir filtreleme sistemi kurgulamak çok başarılı bir yola ilk adım olabilir. Bunu volatilite indikatörleri vasıtasıyla, en azından şu an bir trend var mı yoksa fiyatlar dikey hareket yerine yatay bir hareketin mi döngüsündeler sorusuna doğru yanıtı vererek sağlamak mümkün olabilir. Volatilite bazlı indikatörlerin en yaygınları arasında Bollinger Bantları, ATR, ADX, Keltner Kanalları gelmektedir. Bunun dışında bazı ayrı kategorilerden indikatörler volatil bir matematikle formülize edildiğinden, başka indikatörlerde oynaklık hesabı bulmak da mümkündür. Buna en büyük örnek herhalde Supertrend, Profit Maximizer gibi indikatörlerdir. Bunlar hem bir trend takipçisi, hem bir hareketli iz süren zarar-kes indikatörü olsalar da , yatay piyasalarda daha dengeli sonuçlar vermek ve mümkün olduğunda yatay piyasalara adapte olmak amacıyla hesabında ATR barındırırlar. Volatilite göstergelerine örnek eklemek hala mümkünse de, şu an bu kadarı yeterli.

Trend ve Trend Takip İndikatörleri

Genellikle piyasanın yatay olmadığı, diğer bir deyişle konsolidasyon dönemlerine girmediği, başka bir deyişle düşük bir volatil karakteri yokken işleme girmek çok daha avantajlıdır. İndikatörlerin hesabı, düşük volatilite varken tutarsız olmaya başlayabilir. Bu yüzden bir trend dönemi, yani yükselişlerin veya düşüşlerin baskın olduğu, ralli olduğu durumlarda daha cesur olabiliriz. Çünkü en azından, alıcı ve satıcı dengesinde genel olarak baskın bir taraf vardır ve biz de bu tarafa katılırız, güçlünün yanında oluruz, rüzgara karşı değil rüzgar yönüyle işlem yaparız. Bu yüzden volatilite ile genel bir eleme yaptıktan sonra, yani piyasanın yatay değil bir trend karakterine sahip olduğuna karar verdikten sonra, şimdi sıra piyasa trendinin ne yöne, aşağı mı yukarı mı olduğunu cevaplamaya gelir. Bu trend bir yükseliş mi yoksa düşüş trendi mi sorusuna sağlıklı bir yanıtı böylece vermek mümkün olabilir. Özetle, bu kategorideki indikatörleri genellikle trendin yönünü tayin için tercih ederiz. Bunlara örnek olarak Basit Hareketli Ortalama (SMA), Üssel Hareketli Ortalama (EMA), Ağırlıklı Hareketli Ortalama (WMA), Kaufman Hareketli Ortalaması (KAMA), Hull Hareketli Ortalaması (HMA), Değişken Hareketli Ortamala (VAR), Tillson T3 Hareketli Ortalaması, MavilimW, Macd verilebilir. Ayrıca trendin yönünü yine ifade eden ancak bu saydıklarımızdan biraz farklı olarak Vortex, DMI gibi örnekler de verilebilir.

Hareketli Stop-Loss İndikatörleri

Hareketli Stop-loss veya İz Süren Trend indikatörlerinin yurtdışındaki genel sınıflamalarda kendine ait bir kategorisi yok. Bunun iki sebebi olabilir ve ikisi de mümkün. Bu indikatörler bir trend indikatörü de sayılabilir ve bu yüzden trend-trend takip indikatörleri arasına katılabilir. Diğer sebep, bu kategorideki indikatörlerin fikir sahiplerinin genellikle Türk olması. Bu konuda Kıvanç Özbilgiç, Anıl Özekşi gibi teknik analiz indikatörleri yapımcılarının, global ölçekte pek de rakibi olmadığını düşünmekte bir sakınca yoktur. Bu sistemler genellikle ya fiyatı, ya da bir hareketli ortalamayı, belirli bir mesafeden izlerler. Geriden gelme ve takip etme yöntemler değişiklik gösterebilir. Mesela Most indikatöründe bir hareketli ortalama belli bir yüzde değeri takip edilirken, Supertrend indikatöründe doğrudan fiyat belli bir ATR değeri kadar geriden takip edilir. Pmax bu iki fikri birleştirerek bir hareketli ortalamayı, belli bir ATR ile geriden izler. Ek örnek olarak Alphatrend de verilebilir. Yani bunlar trend indikatörü belki sayılsa da, genel olarak al-sat sinyalini iki varlığın belli aralık ve belli mantıkla birbirini takip edip kesişmesinden üretirler.